ئايا جه‌ی پی مۆرگان له‌ پشت غه‌رق بوونی كه‌شتی Titanic بوو ؟

ئايا جه‌ی پی مۆرگان له‌ پشت غه‌رق بوونی كه‌شتی Titanic بوو ؟!
جۆن بيربۆنت مورگان پیاوێكی بازرگانی گه‌وره‌ی ئه‌مریكی بوو ساڵی 1837 له‌ دایك بووه‌ له‌ 17/4/1913 كۆچی دوای كردوه‌ ، یه‌كێ بوه‌ له‌ له‌وانه‌ی زۆرترین په‌ره‌ و گرنگی به‌ بانك داوه‌ له‌و سه‌رده‌مه‌ی كه‌ ژیاوه‌ ، له‌ ساڵی 1892 هه‌ردوو كۆمپانیای ئه‌دیسۆن جه‌نه‌راڵ ئه‌لیكتریك و تۆمسۆن هیوستن ئه‌لیكتریكی كرد به‌یه‌ك پاشان ناوه‌كه‌ی گۆرا بۆ جه‌نه‌راڵ ئه‌لیكتریك .
له‌ ساڵی 1898 پیاوێك كه‌ ناوی مۆرگان رۆبه‌رتسۆن بوو كتێبێكی نووسی به‌ ناوی غه‌رق بوونی تایتان Wreck of the Titan ئه‌مه‌ ته‌نها وه‌كو چیرۆكێك نوسرا بوو كه‌ باسی له‌ كه‌شتیه‌ك ده‌كرد كه‌ هه‌رگیز غه‌رق نه‌ده‌بوو ، كاتێ له‌ باكوری ئه‌تله‌سی به‌ خێرای ده‌رۆشت كێشای به‌ شاخێكی سه‌هۆڵی و تێكشكا پاشان زۆرینه‌ی سه‌رنشینه‌كان گیانيان له‌ ده‌ست دا به‌هۆی نه‌بوونی به‌له‌می بچووكی فریاگوزاری خێرا له‌ سه‌ره‌ ئه‌م كه‌شتیه‌ .
14 ساڵ دوای ئه‌م چیرۆكه‌ ، ئه‌وه‌ بوو ڕووداوێك راستی رووی دا ئه‌ویش غه‌رق بوونی كه‌شتیی تایتانیك بوو به‌ڵام ئه‌مجاره‌ شته‌كه‌ جیاواز و زۆر گرنگ بوو چونكه‌ سه‌رنشینه‌كانی سه‌ر ئه‌م كه‌شتیه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی گشتی كه‌سه‌ ده‌وڵه‌مه‌ند و خانه‌ دانه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ بوون هه‌ندێكیان كه‌سی گه‌وره‌ی بواری بانكی بوون ، هه‌ندێكیش رێگری سیستمه‌ی بانكی یه‌ده‌گی بوو واته‌ Federal Reserve وه‌ هه‌روه‌ها بانكی مه‌ركه‌زیش .
كه‌سێك هه‌بوو به‌ ناوی جه‌ی پی مۆرگان كه‌سێكی ده‌وڵه‌مه‌ند و بازرگان و كاری له‌ بواری بانكدا ده‌كرد ، ئه‌م یه‌كه‌م كه‌س بوو هه‌وڵی دامه‌زراندنی سیسته‌می بانكی یه‌ده‌گی كرد واته‌ Federal Reserve ، ئه‌م سیسته‌مه‌ ئێستا سه‌ر به‌ حوكمه‌تی فیدراڵی ئه‌مریكایه‌ له‌ ووڵاته‌ نه‌ته‌وه‌ یه‌كرگرتوه‌كان كا ده‌كات وه‌ هه‌روه‌ها له‌ بانكه‌ مه‌ركه‌زیه‌كانیش له‌ ووڵاته‌كانی تری جیهان له‌ ساڵی 1913 دامه‌زرا .
جه‌ی پی مۆرگان پاره‌ی دابین كرد بۆ دروست كردنی ئه‌م كه‌شتیه‌ ، جه‌ی پی مۆرگان جێگه‌ی حیجز كرد بوو بۆ گه‌شته‌كه‌ به‌ڵام پێش ئه‌وه‌ی كه‌شتیه‌كه‌
ده‌ست به‌ گه‌شته‌كه‌ بكات مۆرگان په‌شیمان بوویه‌وه‌ و سواری نه‌بوو ، هاوڕێیه‌كی مۆرگان به‌ ناوی میڵتۆن هێرسی ئه‌ویش گه‌شته‌كه‌ی هه‌ڵوه‌شانده‌و و سواری كه‌شته‌یه‌كه‌ نه‌بوو ، له‌سه‌ر ڕووی كه‌شتیه‌كه‌ هیچ نیشانه‌ و گردارێكی سووری فریاگوزاری نه‌بوو بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵیده‌ن به‌ ئاسماندا و كه‌شتی تری له‌و ده‌وره‌ هه‌ست به‌وه‌ بكات و بێن بۆ یارمه‌تی دان !! وو ته‌نها نیشانه‌ و گری سپی نه‌بێ وه‌كو ئیشاره‌تێك بۆ شای و كات به‌سه‌ر بردن ته‌واو ، یه‌كه‌م كه‌شتی بوو له‌و جۆره‌ و له‌و سه‌رده‌مه‌ كه‌ سه‌وڵه‌كانی ئه‌لیكترۆموگناتیسی بوون واته‌ سه‌وڵه‌كانی كاره‌بای بوون ، ئه‌و كاپتنه‌ی كه‌ سه‌روو كاری لێ خورینی ئه‌م كه‌شتیه‌ی ده‌كرد ناوی ئیدوارد سمیس بوو كه‌ یه‌كێ بوو له‌ باشترین و لێهاتوو ترین كاپتنه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ بوو ده‌یتوانی له‌ هه‌موو كێشه‌ و ڕووداوێك كه‌شتیه‌كه‌ بپارێزێ !! نوسه‌ری كتێبی غه‌رق بوونی كه‌شتی تایتان ژه‌هرخوارد كراو و گیانی له‌ ده‌ست دا چه‌ند سالێك دوای غه‌رق بوونی كه‌شتی تایتانیك ، له‌ هه‌مووی گرنگ تر و دروست كردنی به‌ڵگه‌ی ته‌واو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ مۆرگان له‌ پشت ئه‌م ڕووداوی غه‌رق بوونه‌ بوو ئه‌وه‌ بوو كه‌ مۆرگان دوای یه‌ك ساڵ سیسته‌می Federal Reserve دامه‌زراند ، یه‌كێ له‌ خێزانه‌ زۆر ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی جیهانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ كه‌ ناوی ئاستۆر بوو له‌گه‌ڵ جۆن ئاستۆری سێیه‌م ئه‌مانیش دژی سیسته‌می Federal Reserve بوون وه‌ هه‌روه‌ها دژی جه‌ی پی مۆرگان بوون.
كه‌سێك هه‌بوو به‌ ناوی جۆن جایكۆب ئاستۆری چواره‌م له‌و سه‌رده‌مه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندترین پیاو بوو له‌ جیهان وه‌ هاورێ ی زانا Nikola Tesla بوو جۆن جایكۆب دژه‌ ڕا بوو له‌سه‌ر دامه‌زراندنی سیسته‌مه‌ی Federal Reserve ، ئاستۆر ئه‌و سه‌روه‌ت و سامانه‌ی له‌ رێگه‌ی به‌رهه‌م هێناو و وه‌ به‌رهێنان و دانانی پاره‌ له‌ پرۆژه‌ی تر دا به‌ ده‌ست هێنا بو وه‌ هه‌روه‌ها وه‌كو داهێنه‌ریش ، ئه‌و كه‌سانه‌ی تریشی كه‌ دژی Federal Reserve بوون وه‌كو بینجامین گۆنیهێم و ئیسا ستراوس له‌سه‌ر ئه‌و كه‌شتیه‌ مردن .
ئایا جه‌ی پی مۆرگان ئه‌و فكره‌ به‌ مێشكیدا هاتبوو له‌ رێگه‌ی ئه‌و كتێبه‌ی 14 ساڵ پێش ئه‌وو ڕوداوه‌ نوسرا بوو ؟ له‌سه‌ر چۆنیه‌تی كوشتنی بوێره‌كانی واته‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی مونافه‌سه‌یان ده‌كرد له‌وه‌ی كه‌ نه‌هێڵن مۆرگان سیسته‌می Federal Reserve دابمه‌زرێنێ !
ئه‌م كتێبه‌ ناونیشانی The Titan ی هه‌بوو ، 14 ساڵ پێش ڕووداوی غه‌رق بوونی كه‌شتی تایتانیك بڵاو كرا بوویه‌وه‌ ، هه‌ندێ لێك چوون لێره‌دا هه‌یه‌ :
ئه‌م چیرۆكه‌ یا رۆمانه‌ پێش دروست كردنی مۆدێله‌كانی ئۆڵیمپیكی تایتانیك دیزاین كرا بوو وه‌ نوسرا بوو مه‌به‌ستمان له‌ دیزاین و نوسینی ئه‌و رۆمانه‌یه‌ نه‌ك دیزاینی كه‌شتی تایتانیك ، هه‌ندێ لێكچوون هه‌یه‌ له‌ نێوان خه‌یاڵ و راستیه‌كاندا وه‌كو تایتانیك ، كه‌شتیه‌ خه‌یاڵیه‌كه‌ له‌ مانگی 4 غه‌رق بوو له‌ باكوری ئه‌تڵه‌سی وه‌ ژماره‌ی ته‌واوی به‌له‌می بچووكی فریاگوزاری خێرای له‌سه‌ر نه‌بوو بۆ سه‌ر نشینه‌كان ، تایتان 800 پێ درێژ بوو تایتانیك 882 پێ درێژ بوو ، تایتان خێرای 25 كنۆت بوو ، تایتانیك خێرای 21 كنۆت بوو ، وه‌ هه‌مان نا ته‌واوی كه‌می ژماره‌ی به‌له‌می فریا گوزرای خێرا بوو بۆ سه‌ر نشینه‌كان !!
قسه‌یه‌كی زۆرر گرنگ و پڕ مانا و نهێنی شاراوه‌ هه‌یه‌ هه‌م له‌ ناو ڕووداوه‌كه‌ ووتراوه‌ هه‌م له‌ فیلمی تاتیانیكیش ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌سێكی فریاگوزاری خێرا هاوار ده‌كات ده‌لێت : ژن و مناڵه‌كان گرنگن ئه‌وان وه‌كو گه‌وهه‌ر وان ده‌بێت ئه‌وان رزگار بكرێن !! واته‌ گرنگی به‌ رزگار كردنی پیاوه‌كان نه‌دراوه‌ ئه‌مه‌ خۆی له‌خۆی دا زۆر شت هه‌ڵده‌گرێ چونكه‌ پیاوه‌كانی سه‌ر ئه‌و كه‌شتیه‌ به‌ گشتی ده‌وڵه‌مه‌ند و خانه‌ دان و خاوه‌نی بانكی ناوه‌ندی و بازگرانی گه‌وره‌ بوون زۆرێكیان مۆرگانی رقی لێیان بوو و نه‌یان هێشتووه‌ مۆرگان سیسته‌می Federal Reserve بنیات بنێ !!!
لێكچوویه‌كی تر ناوه‌كانه‌ تایتان و تایتانیك ، وا وترا بوو كه‌ ئه‌م كه‌شتیانه‌ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك غه‌رق نابن وه‌كو وتراوه‌ له‌سه‌ر كه‌شی تایتانیك خواش ناتوانێ ئه‌م كه‌شتیه‌ غه‌رق كات ، وه‌كو ده‌زانن كه‌شی تایتانیك درێژ ترین و گران ترین كه‌شتی بووه‌ و پاره‌یه‌كی زۆرریی تێ چوو بوو درێژی 882 پێ بوو كێشی 53310 تۆن بوو به‌ پێداویستی و هه‌ندێ ئامێره‌ و شتی تره‌وه‌ كێشی كۆتای ده‌یكرده‌ 63000 ته‌ن ، وا وه‌صف كرا بوو كه‌ ناتوانرێ غه‌رق بكرێ وه‌ له‌سه‌ریشی نوسرا بوو unsinkable ، كه‌شی تایتانیش له‌ چیرۆكه‌كه‌ گه‌وره‌ ترین و درێژ ترین كه‌شتی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ بوو كه‌ به‌ ده‌ستی مرۆڤ دروست كرا بێت درێژی 800 پی بوو كێشی گشتی 75000 ته‌ن بوو وه‌ هه‌مان قسه‌ی له‌سه‌ر كرا بوو ئه‌ویش غه‌رق نابێ unsinkable واته‌ ناتوانرێ ئه‌م كه‌شیته‌ غه‌رق بكرێ جا به‌ ڕووداوی سروشی بێت یا رووداوێكی نا سروشتی .
كه‌می ژماره‌ی به‌له‌مه‌ بچووكه‌ فریاگوزاریه‌كان ، كه‌شتی تایتانیك ته‌نها 16 به‌له‌می بچووكی هه‌بوو له‌گه‌ڵ 4 به‌له‌می تری جۆری لول كراو ئه‌مه‌ش له‌ چاو ژماره‌ی سه‌ر نشینه‌كان كه‌م بوو ، 3000 سه‌ر نشین ! وه‌ له‌ كه‌شتی تایتانیش ته‌نها 24 به‌له‌م هه‌بوو به‌ پێ ی یاسا كه‌ ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێ ته‌نها نیوه‌ كه‌م تری سه‌ر نیشینه‌كان شانسی ئه‌وه‌یان هه‌بوو رزگار بكرێن وه‌كو باس ده‌كرێ ژماره‌ی سه‌ر نشینه‌كانی تایتانیش نزیكه‌ی 3000 بووه‌ .
پێداكێشان به‌ شاخی سه‌هۆڵی ، كه‌شتی تایتانیك به‌ خێرای 21 كنۆت ده‌چوو تایتانك خۆی كێشا به‌ شاخه‌ سه‌هۆڵینه‌كه‌ له‌ به‌شی لای ستار بۆرده‌كانه‌وه‌ له‌ شه‌وی 14 ی مانگی 4 ی 1912 دا له‌ باكوری ئه‌تله‌سی كه‌ مه‌وداه‌ی 400 میل دوور بوو له‌ ناوچه‌ی نیوفاوندلاند كه‌ ناو ده‌برا به‌ تێرانۆڤا ، كه‌شتی تایتانیش وه‌كو باس ده‌كرێ له‌ رۆمانه‌كه‌دا به‌ خێرای 25 كنۆت خۆی كێشاوه‌ به‌ شاخێكی سه‌هۆڵین به‌ هه‌مان به‌شی لای ستاربۆرده‌كان رێك وه‌كو كه‌شتی تایتانیك غه‌رق بوون ، ده‌وترا تایتانیك غه‌رق نابێ به‌ڵام غه‌رق بوو زیاتر له‌ 2200 سه‌رنشینی مردن وه‌ هه‌روه‌ها وه‌كو له‌ رۆمانی كه‌شتی تایتان نوسرا بوو كه‌ غه‌رق نابێ به‌ڵام غه‌رق بوو زیاتر له‌ 2500 سه‌رنشینی مردن
ئه‌م ڕووداوانه‌ سه‌ره‌تا له‌ لایه‌ن كه‌سێكی تره‌وه‌ بیری لێ كراوه‌ته‌وه‌ وه‌كو چیرۆكێكی گریمانه‌ یا بیردۆزی نوسراوه‌ به‌ڵام به‌ پێ رۆشتنی كات ئه‌م چیرۆكه‌ ده‌گۆرێ بۆ راستی جا به‌ سروشتی بێت یا له‌ لایه‌ن كه‌سێكه‌وه‌ یا گروپێك بێت ، جه‌ی پی مۆرگان پێویستی به‌ شتێك بو یا بیری له‌ رێگه‌یه‌ك ئه‌كرده‌وه‌ بۆ له‌ ناو بردنی 3 كه‌سی سه‌ره‌كی كه‌ رێگری بوو ئه‌وانیش جۆن جایكۆب ئاستۆری چواره‌م و بینجامین گۆنیهێم و ئیسا ستراوس بوو هه‌موو ئه‌م كه‌سانه‌ سواری كه‌شتی تایتانیك بوون به‌ڵام كه‌س له‌مانه‌ نه‌ی زانی بوو كه‌ مۆرگان بووجه‌ی دروست كردنی ئه‌م كه‌شتیه‌ی دابین كردبوو بۆ كۆمپانیاكه‌ ، پاشان دوای ئه‌وه‌ نه‌خشه‌ی نادروست و ناراستیان بۆ غه‌رق كردنی ئه‌م كه‌شتیه‌ كێشا !! نه‌خشه‌ كێشرا كه‌ ئه‌م پیاوانه‌ نه‌توانن فریای خۆیان بكه‌ون رێگه‌ نه‌درێ پێیان سواری كه‌شتی فریاگوزاری خێرا ببن ته‌نها رێگه‌ بدرێ ژن و مناڵ رزگار بكرێن ، كه‌می به‌له‌می فریاگوزاری و نه‌بوونی ئامێری تر یا رێگه‌ی تر بۆ رزگار كردنی كه‌سه‌كان خۆ ئه‌م سێ كه‌سه‌ش هیچ كامیان مه‌له‌ی نه‌زانیوه‌ گه‌ر وا بێت ؟! بۆچی ئه‌م كه‌شتيه‌ گه‌شته‌ ئه‌وو دووریه‌ زۆره‌ ؟ چۆن ئه‌و شاخه‌ سه‌هۆڵینه‌ نه‌بینرا !!
هه‌موو ئه‌مانه‌ و سه‌دان پرسیاری تر هه‌یه‌ كه‌ ده‌ری ده‌خات ئه‌مه‌ پلان بوو بۆ كوشتنی چه‌ند كه‌سێ له‌ پێناو ئامانجی یه‌ك كه‌س ئه‌ویش مۆرگان بوو هه‌موو ئه‌مانه‌ بۆ دروست كردن و بنیات نانی Federal Reserve كه‌ مۆرگان بوو به‌ خاوه‌نی و دای مه‌زراند دوای یه‌ك ساڵ یه‌ك كه‌سیش رێگری نه‌كرد چونكه‌ ئه‌وانه‌ی رێگری بوون تيا چوون هه‌ر له‌ هه‌مان ساڵيش مۆرگان مرد .
بیر و بۆچوون و باوه‌ر كردن جێ دێڵێم بۆ ئێوه‌ی خوێنه‌ر




by mhamad islam via یانەی کوردکلیك
شكرا لك ولمرورك